Χαρά Κουρλέση: O εκφοβισμός στα ελληνικά σχολεία

Γράφει η Χαρά Κουρλέση*

Τα κρούσματα βίαιης και επιθετικής συμπεριφοράς των παιδιών έχουν πολλαπλασιαστεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα μετά την περίοδο της καραντίνας. Η παιδική θυματοποίηση συνδέεται άμεσα με την σχολική ζωή ακόμη και αν δεν συμβαίνει αποκλειστικά εντός του σχολικού περιβάλλοντος.

Οι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων ερχόμαστε καθημερινά αντιμέτωποι με περιστατικά εκφοβισμού, τα οποία τις περισσότερες φορές είναι διαχειρίσιμα και επιλύονται μέσω του γόνιμου διαλόγου και της προσωπικής επαφής με θύμα και θύτη. Βέβαια, μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν οπότε κάθε περίπτωση προϋποθέτει λεπτό χειρισμό και συγκέντρωση ασφαλών πληροφοριών από διάφορες πηγές, όπως για παράδειγμα οι μαθητές-αυτόπτες μάρτυρες ενός συμβάντος ή οι παθητικοί εκφοβιστές.

Υπάρχουν, δε, περιστατικά εκφοβισμού για τα οποία η εκπαιδευτική παρέμβαση δεν είναι αρκετή και χρειάζεται να καταρτιστεί ένα πιο εξειδικευμένο πλάνο αντιμετώπισης. Σε αυτές τις περιπτώσεις η παρουσία σχολικού ψυχολόγου στη μονάδα κρίνεται απολύτως αναγκαία. Δυστυχώς, όταν το θέμα παύει να βρίσκεται στην επικαιρότητα, επανέρχεται ξαφνικά στο προσκήνιο με δραματικό τρόπο και όλοι αναρωτιόμαστε έκπληκτοι πως και γιατί συνέβη.

Αν και στη χώρα μας γίνονται φιλότιμες προσπάθειες καταπολέμησης του σχολικού εκφοβισμού, χρειάζεται να δημιουργηθεί ένα πιο σταθερό και οργανωμένο πλαίσιο ψυχολογικής υποστήριξης και ενδυνάμωσης που θα διαμορφώνει ένα ισχυρό δίκτυο επικοινωνίας μεταξύ εκπαιδευτικών, παιδιών και γονέων και θα εγγυάται την ασφάλεια όλων των μαθητών εντός και εκτός σχολείου.

Ο σύγχρονος εκπαιδευτικός

Σε αντίθεση με προηγούμενες δεκαετίες, τα παιδιά σήμερα έχουν άμεση πρόσβαση στην πληροφορία. Αυτό σημαίνει ότι η κατάκτηση της γνώσης μπορεί να επιτευχθεί ανά πάσα στιγμή ακόμη και χωρίς την παρουσία του δασκάλου, για παράδειγμα μέσα από τη χρήση μιας κινητής συσκευής. Κύριο μέλημα λοιπόν των εκπαιδευτικών θα πρέπει να είναι η ενίσχυση του ανθρωποκεντρικού χαρακτήρα του σχολείου, ώστε τα παιδιά να αναπτυχθούν κοινωνικά και συναισθηματικά, συνειδητοποιώντας ότι η καλοσύνη και η σιωπή δεν είναι αδυναμίες αλλά, αρετές.

Επομένως, ανάλογα με την ηλικία τους, οι μαθητές πρέπει να μάθουν να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους, να αντιλαμβάνονται τον αντίκτυπο που έχει η συμπεριφορά τους στους άλλους και να αναλαμβάνουν την ευθύνη των πράξεων τους.

Ο σύγχρονος εκπαιδευτικός οφείλει πάνω απ’ όλα να εμπνέει και να καθοδηγεί τους μαθητές με τέτοιο τρόπο ώστε να εξελιχθούν σε αξιόλογους πολίτες που διαθέτουν συνέπεια, ενσυναίσθηση και αίσθημα δικαίου. Με άλλα λόγια, επενδύοντας στο παιδί και τον συναισθηματικό του κόσμο, θα καταφέρουμε να εξαλείψουμε τις διάφορες μορφές βίας που μαστίζουν τον χώρο της εκπαίδευσης.

Ο ρόλος του γονέα

Στο σχολείο θερίζουμε ότι έχει σπείρει η οικογένεια στο σπίτι. Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει ο σύγχρονος γονιός είναι να καταφέρει να γνωρίσει ουσιαστικά το παιδί του και να εντοπίσει τις βαθύτερες ανάγκες του.

Ο ποιοτικός χρόνος που περνά μαζί του δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να αντικατασταθεί από την απόκτηση υλικών αγαθών και την πρόσκαιρη χαρά που αυτά δημιουργούν. Αναμφίβολα, το σχολείο δεν μπορεί να καλύψει την ελλιπή γονεϊκή φροντίδα που αποτελεί βασικό παράγοντα ενίσχυσης της παιδικής – εφηβικής παραβατικότητας.

Δυστυχώς, πολλοί γονείς συχνά αγνοούν ή παραβλέπουν συνειδητά τις ενδείξεις που παραπέμπουν σε βίαιες – επιθετικές συμπεριφορές με πρόσχημα την ανωριμότητα που χαρακτηρίζει τα παιδιά την περίοδο της εφηβείας. Ωστόσο, θάβοντας τα μείζονα αυτά ζητήματα “κάτω από το χαλί” χωρίς να αναζητούμε τα βαθύτερα αίτια της προβληματικής συμπεριφοράς, συμβάλλουμε στην διόγκωση του φαινομένου που συνήθως οδηγεί στην αύξηση των περιστατικών ενδοσχολικής βίας.

Εν κατακλείδι, η ουσιαστική επικοινωνία μεταξύ γονέων και παιδιών καθώς και η αγαστή συνεργασία των γονέων με τους εκπαιδευτικούς και τον διευθυντή της σχολικής μονάδας παίζουν σημαντικό ρόλο στην αποσόβηση ενδοσχολικών συγκρούσεων. Επομένως, ενώνοντας αποφασιστικά τις δυνάμεις μας ενάντια στην μάστιγα του εκφοβισμού, μπορούμε να χτίσουμε ένα πανίσχυρο τείχος προστασίας και ασφάλειας για τα ευάλωτα παιδιά που υποφέρουν χωρίς να μιλούν και χωρίς να διεκδικούν τον σεβασμό των συνομηλίκων τους.

*Η Χαρά Κουρλέση, καθηγήτρια αγγλικής φιλολογίας και συγγραφέας, έχει συνδέσει την παιδική της ηλικία με την Νέα Μάκρη και τον Μαραθώνα. Εχει γράψει το βιβλίο «Πως φτιάχνεται η αγάπη: ΆΣΕ ΜΕ να σου μάθω ν’ αγαπάς!», που απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας άνω των 7 ετών.

Πρωταγωνίστρια του βιβλίου είναι η Διώνη, μια μαθήτρια δημοτικού με αυτισμό που λόγω της διαφορετικότητας της αποτελεί θύμα ενδοσχολικού εκφοβισμού. Με την βοήθεια της δασκάλας της, οι συμμαθητές της Διώνης μαθαίνουν την “συνταγή της αγάπης” και αντιλαμβάνονται ότι η συμφιλίωση με την διαφορετικότητα βοηθά τα παιδιά να αναπτύξουν ισορροπημένες προσωπικότητες και υγιείς σχέσεις με τους συνανθρώπους τους.

Βλ. επίσης: https://news.marathonpress.gr/ekfovismos-ellinika-sxoleia/